Back اللجنة السياسية للتحرير الوطني Arabic Политически комитет за национално освобождение Bulgarian Comitè Polític d'Alliberament Nacional Catalan Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης Greek Political Committee of National Liberation English Comité Político de Liberación Nacional Spanish Comité politique de libération nationale French 国民解放政治委員会 Japanese Ulusal Kurtuluş Siyasi Komitesi Turkish 民族解放政治委员会 Chinese

Polityczny Komitet Wyzwolenia Narodowego

Polityczny Komitet Wyzwolenia Narodowego (gr. Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, Politiki Epitropi Ethnikis Apeleftherosis, PEEA), zwany „Rządem gór”[1] – rząd utworzony przez lewicowy Narodowy Front Wyzwoleńczy (EAM) dla zarządzania obszarami wyzwolonymi spod okupacji przez oddziały ELAS. Funkcjonował między marcem 1944 a majem 1944, gdy EAM zawarł porozumienie z rządem greckim na emigracji w sprawie utworzenia wspólnego rządu jedności narodowej.

Polityczny Komitet Wyzwolenia Narodowego powstał w marcu 1944 z inicjatywy lewicowego Frontu Wyzwolenia Narodowego (EAM) – koalicji powołanej w 1941 przez Komunistyczną Partię Grecji (KKE) i inne małe partie[2]. Jego zadaniem miało być sprawowanie władzy na terenach pozostających pod kontrolą ELAS – partyzanckiej siły zbrojnej związanej z EAM. Organ ten stanowił konkurencję wobec greckiego rządu na uchodźstwie, uznawanego przez aliantów[3], lecz nieposiadającego ani demokratycznej legitymizacji[a], ani praktycznie żadnego poparcia w społeczeństwie okupowanej Grecji[4].

PEEA organizował administrację na górskich terenach wyzwolonych spod okupacji przez siły ELAS[5]. Na terenach wyzwolonych przez ELAS powstawały instytucje nowej władzy, określanej jako władza ludowa: szkoły, placówki służby zdrowia, samorząd i milicja. W kwietniu 1944 na terenach kontrolowanych przez „rząd z gór” miały miejsce wybory do Rady Narodowej, w których wzięło udział ok. 1,8 mln osób, w tym, po raz pierwszy w historii Grecji, kobiety[1].

Początkowo rządem kierował Ewripidis Bakirtzis, następnie Aleksandros Swolos[5]. W składzie PEEA w marcu 1944 znaleźli się:

Z wymienionych do partii komunistycznej należał Siantos, a jako tajni członkowie prawdopodobnie także Kokalis i Mandakas. Hadzibis i Askutsis byli lewicowymi liberałami, Gawrilidis należał do Partii Agrarnej[6].

Powstanie PEEA zostało negatywnie przyjęte przez Wielką Brytanię. Winston Churchill wrogo odnosił się do lewicowego ruchu oporu w Grecji, zakładając, że zdominowana przez lewicę Grecja znajdzie się po wojnie pod kontrolą ZSRR[1]. Równocześnie apel PEEA o utworzenie rządu jedności narodowej skłoniły część oficerów wojsk greckich na Bliskim Wschodzie, by domagać się od premiera rządu na uchodźstwie podjęcia rozmów z PEEA o utworzeniu wspólnego gabinetu[1]. Premier rządu na emigracji Emmanuel Tsuderos podał się do dymisji i został zastąpiony przez Sofoklisa Wenizelosa, a następnie przez Jeoriosa Papandreu. Ten zwrócił się do Brytyjczyków z prośbą o pomoc w spacyfikowaniu buntu wojsk greckich, co też nastąpiło[7].

W maju 1944 delegacja PEEA zawarła w Bejrucie porozumienie z rządem Papandreu, na mocy którego obydwa gabinety zostały zjednoczone w Rządzie Jedności Narodowej, który stał się zarazem zwierzchnikiem całego greckiego ruchu oporu. W nowym rządzie reprezentanci EAM uzyskali jedynie pięć tek, w drugorzędnych resortach[7]. Początkowo kierownictwo EAM żądało dla siebie reprezentacji proporcjonalnej co do znaczenia lewicy w ruchu oporu - kluczowych ministerstw i odejścia Papandreu (wenizelisty o przekonaniach antykomunistycznych). Dopiero w sierpniu kierownictwo EAM, prawdopodobnie pod wpływem radzieckiej misji wojskowej, zaakceptowało porozumienie[6].

  1. ↑ a b c d Brzeziński A.: Grecja. Warszawa: TRIO, 2002, s. 120-123. ISBN 83-88542-30-3.
  2. ↑ Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 585. ISBN 83-08-03819-0.
  3. ↑ Clogg R.: Historia Grecji nowożytnej. Kraków: Książka i Wiedza, 2006, s. 149-152. ISBN 83-05-13465-2.
  4. ↑ Clogg R.: Greece, 1940–1949: occupation, resistance, civil war : a documentary history. Palgrave Macmillan, 2002, s. 14-16. ISBN 83-05-13465-2.
  5. ↑ a b Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 588. ISBN 83-08-03819-0.
  6. ↑ a b c Clogg R.: Historia Grecji nowożytnej. Kraków: Książka i Wiedza, 2006, s. 158-161. ISBN 83-05-13465-2.
  7. ↑ a b Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 590. ISBN 83-08-03819-0.


Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>
BŁĄD PRZYPISÓW

Developed by StudentB